Bartłomiej Gruszka "Struktury osadnicze we wczesnym średniowieczu na Środkowym Nadodrzu"

W publikacji, która jest pierwszą częścią szerszego projektu dotyczącego osadnictwa wczesnośredniowiecznego na Środkowym Nadodrzu, omówiono problematykę rozwoju struktur osadniczych i sieci osadniczej na obecnym pograniczu Dolnych Łużyc, Dolnego Śląska oraz Wiel­kopolski w starszych fazach wczesnego średniowiecza. Nie bez znaczenia w kwestii wyboru tak nakreślonej problematyki jest dotychczasowy brak kompleksowych studiów osadniczych przeprowadzonych dla tego obszaru, który – poza nielicznymi wyjątkami – jest „pograniczem” głównych zainteresowań polskiej archeologii wczesnego średniowiecza. W książce poruszo­no również kwestie najstarszego osadnictwa wczesnośredniowiecznego: analizowany teren, obok Małopolski, jest bowiem terytorium, na którym stwierdzono występowanie osad o chro­nologii sięgającej początków średniowiecza. Kolejnym celem publikacji jest próba sprecyzowa­nia momentu oraz ustalenia przyczyn upadku jednych i powstawania innych jednostek osadni­czych w okresie początku państwa piastowskiego (2. poł. Х-Х/ХІ w.). Poruszono także problem pojawienia się osadnictwa grodowego.

Analiza struktur osadniczych została przeprowadzona na trzech poziomach: omówienia skupisk osadniczych, stanowisk oraz obiektów archeologicznych. Studia zostały przeprowadzone z wykorzystaniem wyników badań interdyscyplinarnych, w tym szeroko zakrojonych analizy archeobiologicznych archeozoologia, archeobotanika, dendrologia) oraz analiz GIS.

Bartłomiej Gruszka (ur. 1976 r.), archeolog, studiował arche­ologię w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Wrocławskie­go oraz na Uniwersytecie Karola w Pradze (2001/2002). Sto­pień doktora nauk humanistycznych uzyskał w 2014 roku na podstawie rozprawy pt. Rozwój osadnictwa w starszych fa­zach wczesnego średniowiecza na obecnym pograniczu dolnośląsko-wielkopolsko-łużyckim, napisanej pod kierunkiem dr. hab. Krzysztofa Jaworskiego. W latach 2016–2018 pracow­nik Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Ośrodku Studiów Pradziejowych i Średniowiecznych w Poznaniu, a od 2019 roku adiunkt w Ośrodku Archeologii Średniowiecza Krajów Nadbał­tyckich w Szczecinie. Autor ponad 60 publikacji naukowych, redaktor i współredaktor kilkunastu książek. Jako kierownik zrealizował 10 projektów badaw­czych (NCN i MKiDN). Prowadził wiele prac wykopaliskowych, m.in. w Stożnem i Grodziszczu koło Świebodzina. Zainteresowania badawcze autora skupione są wokół problematyki wcze­snośredniowiecznego osadnictwa oraz warsztatu garncarskiego obszarów Słowiańszczyzny Zachodniej, ze szczególnym uwzględnieniem Środkowego Nadodrza.

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

Środowisko geograficzno-przyrodnicze
Struktury osadnicze wyższego poziomu (skupiska osadnicze)
Struktury osadnicze średniego poziomu (układy przestrzenne osad i grodzisk)
Struktury osadnicze niższego poziomu (obiekty)
Podsumowanie

Bibliografia

Settlement structures in the early Middle Ages in the basin of the Middle Odra

(Summary)

Płyta CD (mapy, katalog, plany stanowisk)