Tomasz Purowski Od fajansu do szkła. Kontakty ziem polskich z głównymi centrami cywilizacyjnymi w II-I tys. p.n.e. w świetle badań archeometrycznych tworzyw szklistych
LAUR 2022 KOMITETU NAUK PRA- I PROTOHISTORYCZNYCH PAN
Monografia autorstwa Tomasza Purowskiego jest wartościowym dziełem o bardzo wysokim poziomie merytorycznym oraz edytorskim. Niezwykle dogłębna i wieloaspektowa analiza wyrobów z "tworzyw szklistych", jak również wnioskowanie prowadzące do interesujących konstatacji dotyczących ośrodków wytwórczych tudzież dróg napływu tych przedmiotów na ziemie polskie muszą budzić uznanie dla autora (z rec. dra hab. M. Kaczmarka, prof. UAM).
Od autora
1. Wstęp
1.1. Wprowadzenie
1.2. Cel pracy
1.3. Zakres przestrzenny i chronologiczny pracy
1.4. Zagadnienia terminologiczne
1.4.1. Wprowadzenie
1.4.2. Podział „tworzyw szklistych”
1.4.3. „Ceramika kwarcowa” („fajans”, „fryta” i „egipski błękit”)
1.4.4. „Szklisty fajans”
1.4.5. „Szkło właściwe” („szkło samodzielne”, „szkliwo” i „emalia”)
1.4.6. Podsumowanie
1.5. Zarys historii badań
1.6. Ujęcie tematu
2. Źródła i metody badań
2.1. Charakterystyka źródeł
2.2. Metody badań
3. „Tworzywa szkliste” z wczesnego okresu epoki brązu zbadane archeometrycznie
3.1. „Fajans”
3.1.1. Wyroby „fajansowe” odkryte na obszarze Polski
3.1.2. Analiza formalna wyrobów „fajansowych” badanych fizykochemicznie
3.1.3. Analiza technologiczna
3.1.4. Technika wykonania paciorków „fajansowych”
3.1.5. Podsumowanie
4. „Tworzywa szkliste” ze środkowej i późnej epoki brązu zbadane archeometrycznie
4.1. „Fajans”
4.1.1. Wyroby „fajansowe” odkryte na obszarze Polski
4.1.2. Analiza formalna wyrobów „fajansowych” badanych fizykochemicznie
4.1.3. Analiza technologiczna
4.1.4. Technika wykonania paciorków „fajansowych”
4.1.5. Podsumowanie
4.2. „Szklisty fajans”
4.2.1. Wyroby wykonane ze „szklistego fajansu” odkryte na obszarze Polski
4.2.2. Analiza formalna wyrobów wykonanych ze „szklistego fajansu” badanych fizykochemicznie
4.2.3. Analiza technologiczna
4.2.4. Podsumowanie
4.3. Szkło
4.3.1. Wyroby szklane odkryte na obszarze Polski
4.3.2. Analiza formalna wyrobów szklanych badanych fizykochemicznie
4.3.3. Analiza technologiczna
4.3.4. Podsumowanie
5. „Tworzywa szkliste” z okresu halsztackiego i starszego okresu przedrzymskiego zbadane archeometrycznie
5.1. „Szklisty fajans”
5.1.1. Wyroby wykonane ze „szklistego fajansu” odkryte na obszarze Polski
5.1.2. Analiza formalna wyrobów wykonanych ze „szklistego fajansu” badanych fizykochemicznie
5.1.3. Analiza technologiczna
5.1.4. Podsumowanie
5.2. Szkło
5.2.1. Wyroby szklane odkryte na obszarze Polski
5.2.2. Analiza formalna wyrobów szklanych badanych fizykochemicznie
5.2.3. Analiza technologiczna
5.2.4. Podsumowanie
5.3. Pacior zapinki z Gorszewic — szkło czy „szklisty fajans”?
5.3.1. Kontekst archeologiczny zapinki z Gorszewic
5.3.2. Analiza formalna zapinki z Gorszewic
5.3.3. Analiza technologiczna
5.3.4. Podsumowanie
5.4. Domniemana „emalia” zapinki z Bieganowa
5.4.1. Kontekst archeologiczny zapinki z Bieganowa
5.4.2. Analiza formalna zapinki z Bieganowa
5.4.3. Analiza technologiczna
5.4.4. Podsumowanie
6. „Tworzywa szkliste” ze środkowego okresu lateńskiego zbadane archeometrycznie
6.1. Szkło
6.1.1. Wyroby szklane odkryte na obszarze Polski
6.1.2. Analiza formalna wyrobów szklanych badanych fizykochemicznie
6.1.3. Analiza technologiczna
6.1.4. Podsumowanie
7. Podsumowanie badań
7.1. Technologia „tworzyw szklistych” odkrytych na obszarach obecnej Polski
7.2. Pochodzenie i kierunek napływu „tworzyw szklistych” na obszary obecnej Polski
8. Uwagi końcowe
Wykaz cytowanej literatury
Tablice
Summary
